ปัญหาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น: ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม

ในยุคปัจจุบัน ปัญหาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นกลายเป็นประเด็นที่น่ากังวลมากขึ้นเรื่อยๆ จากสถิติของกรมสุขภาพจิต พบว่าเด็กและวัยรุ่นไทยมีความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าสูงถึง 10.86% และความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายสูงถึง 19.12%

เราจะมาเจาะลึกถึงปัญหาสุขภาพจิตเด็ก และวัยรุ่น รวมไปถึงปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า เพื่อให้ผู้ปกครอง ครูอาจารย์ และบุคคลทั่วไปเข้าใจและสามารถช่วยเหลือเด็ก และวัยรุ่นที่เผชิญกับปัญหาสุขภาพจิตได้อย่างทันท่วงที

ปัญหาสุขภาพจิตที่พบบ่อยในเด็กและวัยรุ่น

• ภาวะซึมเศร้า แสดงออกผ่านอารมณ์เศร้า หดหู่ เบื่อหน่าย รู้สึกไร้ค่า นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร มีความคิดอยากตาย

• ภาวะวิตกกังวล รู้สึกกังวล กลัว เครียด หงุดหงิด นอนไม่หลับ

• โรคแพนิค มีอาการตื่นตระหนก หายใจไม่สะดวก ใจสั่น เหงื่อออก ตัวชา รู้สึกเหมือนจะตาย

• โรคย้ำคิดย้ำทำ มีความคิดวนเวียนซ้ำๆ พฤติกรรมซ้ำๆ

• โรคสมาธิสั้น จดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้ยาก ขาดความอดทน เคลื่อนไหวอยู่เสมอ

ปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าในเด็กและวัยรุ่น

• ปัจจัยทางชีวภาพ พันธุกรรม ฮอร์โมน สารเคมีในสมอง หรือมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคซึมเศร้า 

• ปัจจัยทางจิตวิทยา มีปัญหาทางด้านอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรม

• ปัจจัยทางสังคม ปัญหาในครอบครัว ถูกกลั่นแกล้ง โดดเดี่ยว ขาดการสนับสนุน และประสบการณ์เลวร้ายในวัยเด็ก

• ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม เผชิญกับเหตุการณ์รุนแรง ความเครียดจากการเรียน ปัญหาการใช้สารเสพติด

สัญญาณเตือนว่าเด็ก และวัยรุ่นอาจมีปัญหาสุขภาพจิต

• อารมณ์ อารมณ์แปรปรวน เศร้า หดหู่ ร้องไห้บ่อย โมโหร้าย โกรธ หงุดหงิด หรือวิตกกังวลเป็นเวลานาน

• พฤติกรรม นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร ไม่อยากทำกิจกรรม แยกตัวจากสังคม มีพฤติกรรมทำร้ายตัวเอง หรือพยายามฆ่าตัวตาย

• การเรียน ผลการเรียนตก ขาดสมาธิ หรือไม่อยากไปโรงเรียน

• ร่างกาย ปวดหัว ปวดท้อง อ่อนเพลีย

• ความสัมพันธ์ เก็บตัว ไม่อยากเข้าสังคม มีปัญหาในการสื่อสารกับผู้อื่น

วิธีช่วยเหลือเด็กและวัยรุ่นที่มีปัญหาสุขภาพจิต

• สร้างบรรยากาศที่ดีในครอบครัว พ่อแม่ผู้ปกครองควรให้ความรัก ความอบอุ่น ให้กำลังใจ อยู่เคียงข้าง และการสนับสนุนลูก 

• สังเกต และสื่อสาร สังเกตการเปลี่ยนแปลงของเด็ก พูดคุยอย่างเข้าใจ รับฟังปัญหาโดยไม่ตัดสิน ของลูกอย่างสม่ำเสมอ

• ส่งเสริมให้เด็ก และวัยรุ่น มีกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลาย เด็กควรมีกิจกรรมที่หลากหลาย เช่น เล่นกีฬา ดนตรี ศิลปะ เพื่อช่วยผ่อนคลายความเครียดและพัฒนาศักยภาพ

• หากิจกรรมเสริมสร้างทักษะชีวิต สอนให้เด็กเรียนรู้ทักษะการรับมือกับปัญหา เช่น การควบคุมอารมณ์ การสื่อสาร การตัดสินใจ และการแก้ปัญหา

• เข้าถึงการรักษา หากเด็กมีสัญญาณเตือนของปัญหาสุขภาพจิต ในกรณีที่มีอาการรุนแรง ควรพาเด็กไปพบแพท ย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเพื่อรับการวินิจฉัยและรักษา

ปัญหาสุขภาพจิตเด็ก และวัยรุ่นเป็นปัญหาที่สำคัญ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของเด็ก พ่อแม่ผู้ปกครอง ครู และบุคคลที่เกี่ยวข้องควรตระหนักถึงปัญหานี้ ร่วมมือกันในการป้องกันและช่วยเหลือเด็กที่มีปัญหาสุขภาพจิต เพื่อให้เด็กมีสุขภาพจิตที่ดีและเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ

หมายเหตุ:

• สายด่วนสุขภาพจิต 1323
• กรมสุขภาพจิต: https://dmh.go.th/
• สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์: https://www.camri.go.th/